در مقاله های پشین به بررسی و تحلیل تولید و مصرف برنج در قاره های مختلف جهان از جمله آسیا، اروپا، آفریقا و آمریکا پرداختیم. دانستیم که عمده ی برنج جهان در آسیا تولید می شود. برنج تولید شده در اروپا چندان که باید مصرف غذایی ندارد و کابوس قحطی برنج، مردم آفریقا را رها نمی کند. هم چنین مشخص شد که آمریکا در عرصه ی تولید و صادرات برنج هم چون دیگر عرصه ها، دانش و اقتصاد را به کار گرفته و می کوشد سهمی از این بازار داشته باشد.
در این مقاله با تمرکزی بیشتری به تولید و عرضه ی برنج در آسیا و به ویژه کشور ایران می پردازیم.
برنج در آسیا
در مقاله های پیشین عنوان کردیم که 90 درصد برنج جهان در این قاره تولید می شود و البته نیک می دانیم که عمده ی جمعیت جهان نیز در این ناحیه مستقر است و همین سبب می شود که بر خلاف اروپا و آمریکا، برنج در این قاره چندان کارکرد اقتصادی نداشته باشد. جالب است بدانید که در اروپا مصرف سالانه ی برنج سه کیلوگرم برای هر فرد است و این در حالی است که در آسیا و کشور هایی چون چین، هند، اندونزی و میانمار، این میزان از 0.5 کیلو گرم در روز تجاور می کند. گرچه برنج در آسیا نقش چندانی در تجارت ندارد، ولی دگرگونی های گسترده ای را در سطح جامعه، اشتغال زایی، گسترش شهر نشینی و توسعه ی روستاها داشته است.
با این حال نا گفته نماند که در روز های نخست دهه ی 90 میلادی، به دلیل سیاست های جهانی مبنی بر آزاد سازی اقتصادی و دیگر سیاست های مربوطه، میزان بهره وری برنج به مقدار مشخصی کاهش یافت.
برداشت های متعدد و گوناگونی از ورود برنج به ایران وجود دارد. برخی ورود برنج را به دوره ی هخامنشیان، برخی به دوره ی ساسانیان و عده ای نیز به دوره ی پس از ورود عرب ها مرتبط می دانند. با این حال، عمده ی سند ها و مدرک ها دال بر این است که کاشت برنج و بهره برداری از آن، پس از ورود عرب ها به ایران گسترش یافت. در این دوره بود که برنج به غذای عمده ی مردم و یکی از دانه های مهم از نظر غذایی و اقتصادی تبدیل شد که از جمله آن می توانیم به طور مشخص، به افزایش سرمایه گذاری در زمینه های مربوط به تولید و کاشت برنج از جمله آبیاری، کود، کشاورزی، تجهیزات کشاورزی، نگه داری زمین و البته فرآوری و بسته بندی برنج اشاره کنیم.
بر اساس سند و مدرک های تاریخی، پیشینه ی بسته بندی به 5000 سال پیش از میلاد مسیح باز می گردد. بسته بندی مواد غذایی یک دانش و هنر نگه داری است که بشر از مدت ها پیش، با آن آشنا بوده و آن را به کار می گرفته است.
بسته بندی چیست؟ (تعریف بسته بندی)
از آن جایی که نگارنده در این خصوص مطلب های فراوان و موثری درج کرده است، از مرور مطلب های یاد شده جلو گیری و شما را به خواندن مقاله های مرتبط با بسته بندی دعوت می کنیم و در ادامه به شرح جزئیات بسته بندی می پردازیم.
نخستین ماشین های بسته بندی در آسیا، در کشور مالزی به کار گرفته شدند. این ماشین ها، سیستمی خطی داشتند و برای بسته بندی، فرآوری، کد گذاری و نشانه گذاری به کار می رفتند. نا گفته نماند که کارکرد ماشین یاد شده تنها برای بسته بندی برنج نبود و برای دیگر دانه های جامد نیز به کار می رفت.
واحد بسته بندی
در این واحد برنج در وزن های دو، پنج و ده کیلویی و در بسته هایی از جنس پلاستیک پلی پروبیلن، پارچه ای یا همان متقال و دیگر ماده های فرآوری شده، قرار می گیرد. شرکت های مختلفی در سراسر کشور به این کار مشغول هستند.
شرکت تورنگ پرینت، نخستین کارخانه و شرکت تولید و بسته بندی کیسه های برنج است که بیش از بیست سال پیشینه ی کاری را در کارنامه ی کاری خود به ثبت رسانده است.
بسته بندی های برنج گونه های مختلفی دارد که شامل مورد های زیر می شود:
خوش بختانه با پیشرفت و گسترش تکنولوژی و البته افزایش درک و شناخت مردم، امروز می بینیم که استفاده از کیسه های پارچه ای و صنعتی برای بسته بندی برنج افزایش یافته که البته در بلند مدت سبب از بین رفتن عارضه هایی چون آلودگی محیط زیست و به خطر افتادن سلامتی مردم جهان می شود. نظر به ضرورت این موضوع، نگارنده بر آن شد تا در مقاله ی بعدی، به تحلیل آینده ی این صنعت و تاثیر پیشرفت تکنولوژی بر آن بپردازد.
برای دانلود فایل مقاله ی «از تولید و عرضه ی برنج چه می دانیم؟»، بر لینک زیر کلیک کنید.
لابد برای شما هم پیش آمده که داخل مغازه می شوید، همان جنسی که دیروز خریدید را بر می دارید و ناگهان متوجه می شوید قیمت آن افزایش یافته است. متعجب، نگران و با حیرت دلیل افزایش قیمت را از مغازه دار جویا می شوید و در می یابید که افزایش قیمت پاسخی کوبنده به افزایش قیمت ارز بوده است که از سوی تامین کننده وارد شده است. در نهایت مغازه دار هم با بیان این جمله که «نون رو باید به نرخ روز خورد»، خودش را از شر نگاه مظلومانه ی مشتری رها می کند و به شما اطمینان خاطر می دهد که افزایش قیمت منصفانه بوده است.
با توجه به نوسان های بازار ارز، سیاست های اقتصادی و تجاری، تحریم ها و دیگر چالش های مدیریتی، سیاسی، اقتصادی و اجتماعی، امروزه می بینیم که هر از گاهی، وضعیت بازار یکی از کالا دچار آشفتگی، بحران و ابهام می شود. برنج هم از جمله کالاهایی است که از این چالش جان سالم به در نبرده است. به همین دلیل نگارنده بر آن شد تا در مقاله ای، به شرح و تحلیل قیمت برنج، وضعیت آن و ارائه ی رهیافتی بر کسب و کار این کالای غذایی با اهمیت، بپردازد.
در ابتدا به گزارشی جدید که از نرخ قیمت برنج منتشر شده است می پردازیم و سپس گزارشی کوتاه از وضعیت کاشت و بازار برنج در کشور و گونه ی جدید برنج به نام «راتون»، ارائه می دهیم.
بر اساس گزارش های جدید، نرخ انواع برنج گیلان در مرداد ماه سال جاری به ترتیب زیر است:
برنج هاشمی گیلان 20500
برنج دم سیاه گیلان 20900
برنج علی کاظمی گیلان 20200
گران ترین برنج کدام است:
سازمان جهاد کشاورزی گیلان، برنج صدری را گران ترین برنج گیلان و البته کشور دانست. این گونه ی برنج در بیشتر منطقه های گیلان یافت می شود ولی کاشت آن در فومن و شفت بیشتر است.
سازمان جهاد کشاورزی گیلان در ادامه بیان کرد که از 238 هزار هکتار زمین های این استان، تا کنون هفتاد درصد آن ها خوشه دهی و در نتیجه 20 درصد نسبت به سال قبل افزایش داشته اند.
بر اساس داده های این گزارش، برنج هاشمی، بیشترین میزان کشت را در میان دیگر برنج های استان گیلان دارد و همین سبب شده تا هم در بازار داخل و هم بازار خارج، خوش بدرخشد.
راتون
راتون از دیگر گونه های برنجی این استان است که در گزارش وضعیت برنج استان گیلان از آن یاد شده است. راتون برنجی با کیفیت مناسب است که تنها به 35 روز زمان برای تولید نیاز دارد و اگر زمان 4 ماهه ی کشت برنج را در نظر داشته باشیم، در می یابیم که این کاشت این نوع برنج، صرفه های اقتصادی زیادی برای این استان و البته کشور خواهد داشت. با این حال، قیمت آن هم 4 هزار تومان از دیگر برنج ها بیشتر است.
مدیر سازمان جهاد و کشاورزی گیلان در ادامه بیان کرد که برای تولید راتون، به ازای هر هکتار 50 کیلو کود به کشاورز داده می شود و همین سبب شده هم تولید داخلی رونق بگیرد، هم اقتصاد این بخش تقویت شود.
برنج و نقش تعیین کننده ی آن
برنج همواره غذای محبوب، اصلی و تعیین کننده برای ایرانی ها بوده است. با این حال نقش برنج در اقتصاد کشور چیزی از نقش آن در سبد غذایی، کم ندارد.
گرچه تحریم ها پیامد های منفی و مخربی برای کشور داشتند، ولی یکی از چند پیامد مثبت آن، توجه به تولید ملی، حمایت از نیروی کار ایرانی و داخلی و کاهش وابستگی به کالا های خارجی و واردات بوده است.
نگارنده امید دارد که با حمایت های هرچه بیشتر دولت و سیاست گزار از تولید و نیروی کار بومی، در آینده روند فزاینده ی صادرات برنج را ببینیم.
برای دانلود فایل مقاله ی «نکته های مفید و کاربردی در تهیه ی برنج»، بر لینک زیر کلیک کنید.
کیسه برنج صنعتی، پارچه ای یا پلی پروبیلن، از جمله کالا هایی هستند که افزون بر نگه داری درست و بهینه از برنج، سهولت حمل و نقل و مقزون به صرفه بودن، ویژگی های کارکردی مفید و گسترده ای دارند که در این مقاله به آن ها می پردازیم.
کارکرد های کیسه های برنج پارچه ای
بر خلاف کیسه برنج های پلاستیکی و گونی، این کیسه ها پس از خرید و مصرف فرسوده نخواهند شد و تا مدت ها می توان از آن ها استفاده کرد. همین عامل سبب شده تا استقبال از این کیسه ها افزایش یابد و بیش از دیگر نمونه های بسته بندی و کیسه بندی مواد غذایی به خصوص برنج، مورد استفاده قرار بگیرند.
در ادامه به شرحی از کارکرد هایی که پس از مصرف برنج در این کیسه ها وجود دارد، می پردازیم.
نگهداری ابزار و لوازم قدیمی: با استفاده از کیسه برنج های پارچه ای و صنعتی، می توانید لوازم، ابزار و دیگر وسیله های قدیمی، کهنه و بدون استفاده ی خود را بایگانی کنید و درون انباری قرار دهید. ماندگاری، دوام و استفاده ی بهینه ی این کیسه ها سبب می شود تا بهتر بتوانید از آن ها برای نگهداری ابزار و لوازم در انباری و دیگر موقعیت ها استفاده کنید.
ساک مسافرتی: درست حدس زدید. می توان از این کیسه های پارچه ای، به عنوان ساک مسافرتی، و حتی حمل و نقل ابزار های لازم برای سفر های درون شهری و کوتاه مدت استفاده کرد. این ساک ها به دلیل استفاده ی آسان، این امکان را به شما می دهند تا به راحتی لیوان، قوری، بشقاب، قاشق، چنگال و دیگر وسیله های مسافرتی خود را درون آن ها قرار دهید و با خود حمل کنید. می توانید به سادگی پتو، فرش، مواد شوینده و دیگر اقلام مسافرتی خود را درون این ساک گذاشته و از به هم ریختگی و بی نظمی آن ها پیش گیری کنید.
نگه داری مواد غذایی: بله. باز هم می توان از این کیسه ها برای نگه داری ماده های غذایی هم چون گندم، حبوبات، میوه، قند، شکر، و حتی مورد هایی چون سیب زمینی، پیاز و دیگر مورد های غذایی استفاده کرد. این مورد هم در مسافرت، و هم در نگه داری ماده های غذایی در خانه کاربرد بسیاری دارد.
خرید خانه: کیسه های برنج پارچه ای و صنعتی، به دلیل مقاومت، سهولت حمل و نقل و دیگر ویژگی های کاربردی، به یکی از مهم ترین گزینه ها برای استفاده در خرید روزانه تبدیل شده اند. بر خلاف کیسه های پلاستیکی، این کیسه ها به مشتری و خریدار این امکان را می دهد تا با خیال راحت، انبوهی از کالا را درون کیسه قرار دهد و نگران پارگی، بیرون ریختن و ضایع شدن کالای خریداری شده، نباشد.
استفاده به عنوان بالشت: بله درست خواندید. این مورد مشابه موردی است که در یکی از مقاله های گذشته به آن پرداختیم. شما می توانید از راه پر کردن کیسه ی برنج با ماده هایی هم چون پارچه، نخ، پنبه و دیگر مورد های مشابه، بالشتی شیک، صنعتی و طراحی شده را برای خود ایجاد نمایید.
در پایان ...
عموم مردم و مصرف کننده ها، کیسه های برنج صنعتی و پارچه ای را بیشتر به دلیل ویژگی و کارکرد های آن در حین خرید برنج، استفاده می کنند. با این حال، در این مقاله دانستیم که این کیسه ها نه تنها هنگام خرید و مصرف برنج، که حتی پس از خرید برنج نیز از کارآیی و ویژگی های مناسبی برخوردار هستند که سبب می شود تا پس از مصرف هم بتوان در زمینه های گوناگون از آن ها استفاده کرد. گرچه نگارنده باور دارد که اگر اندکی نوآوری و تیزهوشی به خرج دهیم، حتی برای گونی و کیسه های پلاستیکی قدیمی نیز می توان تعریف و کارکردی نو ارائه کرد.
برای دانلود فایل مقاله ی «نکته های مهم و کاربردی برای استفاده از کیسه ی برنج در خانه»، بر لینک زیر کلیک کنید.
فایل مقاله ی «نکته های مهم و کاربردی برای استفاده از کیسه ی برنج در خانه»
همان گونه که در مقاله و یادداشت های پیشین به آن پرداختیم، برنج غذای اصلی ایرانی ها است که مصرف عمده ای در سال دارد. کافی است نگاهی به آمار کشت و تولید برنج در کشور داشته باشیم تا به اهمیت این ماده ی غذایی در سبد غذایی خانوار های ایرانی، پی ببریم.
جدا از محبوبیت این ماده ی غذایی در خانوار های ایرانی، همان گونه که پیش از این یاد کردیم، نوسان های بازار نیز عاملی دیگری است که سبب شده تا خانواده ها به فکر تامین برنج سالانه ی خود باشند و این میزان را به صورت یک جا و در یک مقطع زمانی خریداری کنند.
بدون در نظر گرفتن دو مورد یاد شده، نگهداری برنج فایده ی دیگری هم دارد که در پخت آن به کار می رود. هرچه برنج قدیمی تر باشد، بهتر پخته می شود و بیشتر قد می کشد. جمله ی عامل های یاد شده سبب می شوند تا بحث نگه داری و مراقبت از برنج، بیش از پیش اهمیت و ضرورت پیدا کند که در این یادداشت به آن می پردازیم.
دو عامل در نگه داری برنج موثر هستند. عامل نخست به محیط و شرایط فیزیکی نگه داری برنج مربوط است، عامل دیگر به پیش گیری از نفوذ حشره، رطوبت و گرما درون برنج مربوط می شود.
از آن جایی که در مقاله های پیشین به مورد نخست پرداخته ایم، در این یادداشت، مورد دوم را تحلیل و بررسی می کنیم.
آفت
پیش از آشنا شدن با روش پیش گیری از آفت، لازم است تا شناختی درست از آفت داشته باشیم. آفت چیست و چرا داخل برنج نفوذ می کند.
بر خلاف آن چه که عموم مردم تصور می کنند، برنج از همان زمان کشت، به تخم آفت های مختلف آلوده می شود. به بیانی دیگر، این گونه نیست که آفت در مرحله های برداشت، حمل و نقل و یا نگه داری در مغازه و خانه به برنج وارد شود. آفت در مرحله های مختلف کاشت تا برداشت، حمل و نقل و خرید برنج، می تواند فرصت بروز و رشد پیدا کند. تنها شرایط و محیط مساعد است که باعث می شود آفت فرصت رشد و بروز پیدا کند.
شپشک
این مورد، آفت اصلی برنج است. شپشک حشره ای است که سر خرطومی، رنگ قهوه ای و طول عمری چهار ماهه دارد. این حشره هنگام تخم ریزی 400 عدد از نوع خودش را تکثیر می کند. سه عدد از تخم های این حشره کافی است تا در محیط مساعد و طی سه هفته، همه ی گونی برنج را از شپشک پر کنند.
رطوبت و گرما، از جمله عامل هایی هستند که سبب رشد شپشک می شوند. به همین دلیل، هرچه محیط نگه داری برنج خشک، خنک و عاری از رطوبت باشد، فرصت رشد شپشک در آن کمتر است.
بهتر آن است که کف محل نگه داری برنج را با پالت های چوبی یا پلاستیکی بپوشایند. هم چنین پیشنهاد می شود برنج در ارتفاعی 20 تا 25 سانتی متری نگه داری شود.
هم چنین بهتر است که تا حد امکان میان کیسه ها و سطح اطراف آن ها، فاصله باشد تا هوا بتواند آزادانه میان کیسه ها گردش کند.
می توانید با استفاده از روش های سنتی هم چون قرار دادن نمک، برگ گردو و سیر در میان برنج، تا میزان مشخصی احتمال رشد و گسترش آفت ها را کم کنید.
قرص برنج
قرص برنج از دیگر ابزار های موثر برای کشتن شپشک است. این قرص گاز سمی خطرناکی تولید می کند که می تواند منجر به مرگ شود. به همین دلیل اگر از آن استفاده می کنید، آن را درون قوطی کبریت قرار دهید، قوطی کبریت را با چسب و محکم ببندید و روی آن سوراخ هایی ایجاد کنید و قوطی کبریت را داخل برنج قرار دهید.
کیسه برنج از دیگر عامل هایی است که نقش مهمی در نگه داری برنج ایفا می کند که برای آشنایی با آن، می توانید به مقاله و یادداشت های نگارنده در این خصوص مراجعه کنید.
برای دانلود فایل مقاله ی «چگونه از برنج نگهداری کنیم؟»، بر لینک زیر کلیک کنید.
در دو مقاله ی پیشین، به بحث تنظیم بازار برنج و حمایت از بازار برنج داخلی پرداختیم و دانستیم که بر خلاف آن چه در ظاهر نشان می دهد، تنظیم بازار برنج و حمایت از تولید کننده های داخلی، چندان کار ساده و آسانی نیست و در عمل، چالش های گسترده ای به همراه دارد.
در این مقاله سعی داریم تا چارچوب و قاب تحلیل مان را اندکی گسترده تر کنیم و به تحلیل بازار جهانی برنج بپردازیم.
چو عضوی به درد آورد روزگار ...
بر خلاف آن چه که عموم مردم جهان می پندارند، طبیعت جهان و بشر، به گونه ای ایجاد شده که از کوچک ترین تا بزرگ ترین آفریده های جهان، همه و همه به هم پیوسته هستند و نمی توان بخشی را جدا از جهان و در ساختاری ایزوله در نظر گرفت. در ادامه به تحلیل سیاست های تنظیم بازار داخلی برنج و اثر آن بر بازار جهانی برنج می پردازیم.
افزایش بهای برنج
در مقاله ی پیشین دانستیم که یکی از سیاست های حمایت از بازار برنج داخلی، سیاست افزایش قیمت برنج و پیش گیری از واردات آن است. حال می خواهیم اثر پروانه ای این سیاست را بررسی کنیم.
با افزایش بهای برنج در بازار داخل، کشاورز بیش از پیش به تولید برنج وابسته می شود و تولید خود را بالا می برد. بالا بردن تولید برنج، به معنای به کار گرفتن زمین های بیشتر، نیروی کار بیشتر، انرژی بیشتر و در نهایت سرمایه ی بیشتر است. این در حالی است که نیک می دانیم جامعه و کشور، تنها به برنج نیاز ندارد و فرآورده های کشاورزی مهمی هم چون مرکبات، میوه و سبزیجات نیز هستند که باید کاشت و برداشت شوند. حال چگونه می توان با نیروی کار، انرژی، زمان و سرمایه ای که صرف کاشت برنج شده است، به تامین دیگر نیاز های جامعه پرداخت؟
ادامه ی روند یاد شده، کار را به جایی می رساند که در نهایت سبب واردات دیگر فرآورده های کشاورزی و البته خروج ارز و وابسته شدن دولت به تولید خارج می گردد و این در حالی است که نگاهی خوش بینانه داشته باشیم و بازار جهانی مرکبات و سایر فرآورده های کشاورزی و گیاهی، با مشکل و کمبود مواجه نباشد. بماند که افزایش قابل توجه قیمت، خود سبب ایجاد فساد و بحران های مالی می گردد.
چه شد که به اینجا رسیدیم؟؟؟
شاید برای شما هم این پرسش ایجاد شود که چرا کشورها به فکر حمایت از تولید داخل و البته خود کفایی در برنج افتادند؟
در سال 2008، گذشته از بحران های مالی، بحران مهم و جهانی در زمینه ی تامین برنج پدید آمد که کشورها و دولتمرد ها را بر آن داشت تا به فکر خود کفایی در تامین برنج باشند. همین عامل، افزایش بهای برنج و حمایت از بازار برنج داخلی را در پی داشت. سرمایه ها به سمت تولید برنج داخلی سرازیر شدند و امتیاز های ویژه و حمایت های دولتی برای این کار در نظر گرفته شد.
یکی از این سیاست های تشویقی، اعطای یارانه به قشر کم درآمد و کشاورز بود که خود دو مشکل اساسی به دنبال داشت. نخست آن که (به دلیل در دست نبودن آمار و داده های مشخص و مبین) نمی توان به راحتی به شناسایی و کشف قشر فقیر پرداخت. دوم آن که ماهیت و طبیعت اقتصاد، چنین کاری را بر نمی تابد و هر گونه افزایش و کاهش قیمتی که بالاتر یا پایین تر از میانگین بازار باشد، با ایجاد دگرگونی در نحوه ی صرف پول در جامعه (به ویژه قشر فقیر)، سبب ایجاد تورم، مشکل های مالی و گسترش مصرف کالاهای عمومی می شود.
پس چاره چیه؟؟؟
تا کنون بیشتر اقتصاد دان ها چاره را در همگرایی جهانی قیمت ها دانسته اند که البته چندان اجرایی و دست یافتنی نیست و تنها به عنوان یک راه کار مطرح شده است. بر این اساس، قیمت برنج، بر اساس میانگین قیمت جهانی آن در بلند مدت تعیین و ارزش گذاری می شود.
با وجود همه ی آن چه که در این سه مقاله مطرح شد، چالش های عمده ای پیش روی تولید و تامین برنج قرار دارند که بیش از دغدغه های اقتصادی رخ نمایی می کنند. کاهش نیروی کار در روستا، افزایش دستمزد کشاورز و کارگر را به دنبال دارد و همین افزایش دستمزد خود به افزایش بهای تولید منتهی می گردد که البته رشد بهای تمام شده را برای مصرف کننده به همراه دارد. با این حال، نگارنده باور دارد که در بلند مدت، دانش و تکنولوژی با دستاورد های خود، بخش مهمی از چالش و دغدغه های بیان شده را حل خواهند کرد.