بسته بندی از آن جنبه مهم است که به مخاطب و مشتری نشان می دهد که کالای شما از دیگر کالا ها متمایز است و در نتیجه، از نگاه کیفیتی، تفاوتی قابل توجه با دیگر نمونه ها دارد. با وجود این که عمده ی تولید کننده ها به اهمیت و کاربرد بسته بندی آگاه و با آن آشنا هستند، ولی هنوز دگردیسی قابل قبولی در صنعت طراحی و بسته بندی کالا در ایران رخ نداده است. نگارنده بخشی زیادی از عقب ماندن ایران در زمینه ی طراحی و بسته بندی را ناشی از انتزاعی بودن طرح ها می داند. پس بر آن شدیم تا در این یادداشت، به نکته های "کاربردی" در طراحی و بسته بندی کالا (با محوریت برنج و کیسه ی برنج) بپردازیم تا از این راه، بسته بندی و طراحی کالا به بخشی از "تجربه و البته مصرف کالا" تبدیل شود.
طراحی و بسته بندی در کاربرد
1. بسته بندی را از کالا جدا نبینید: اشتباه بزرگی که بیشتر طراح ها مرتکب می شوند، این است که طراحی و بسته بندی را بخشی جدا از کالا می بینند. جدا به این معنا که پس از مصرف کردن کالا، طراحی و بسته بندی آن دور انداخته می شود. گرچه در بسیاری در مورد ها نمی توان از این موضوع پیش گیری نمود، اما نگارنده باور دارد که با گسترش تکنولوژی، امروز بیشتر و بهتر می توان به نوآوری های کاربردی در طراحی و بسته بندی دست یافت.
"بسته بندی کالا را به بخشی از تجربه ی کالا تبدیل کنید، به گونه ای که بسته بندی مکملی برای مصرف کالا و یا بهتر از آن، شرط لازم برای مصرف کالا باشد".
2. به دموگرافی مشتری ها آگاه باشید: فرض کنیم شما یک تولید کننده ی برنج هستید و در بیشتر شهرهای کشور نمایندگی و شعبه ی فروش قرار داده اید. حال نوبت به طراحی و بسته بندی کالا رسیده است و شما دو گزینه پیش روی خود دارید:
همه ی کیسه های برنج را با طرحی یکسان و برند سازمان تولید و به مرکز های فروش بفرستید.
طراحی و بسته بندی را با توجه به شرایط جغرافیایی و ویژگی مردم هر منطقه، انجام دهید.
همان گونه که حدس زدید، عمده ی تولید کننده ها روش نخست را بر می گزینند و نسبت به ویژگی و ساختار های دموگرافیک مشتری، بی توجه هستند. با این حال تجربه نشان داده که هرچه طراحی و بسته بندی سفارشی تر و منطبق بر میل و سلیقه ی اجتماعی و فرهنگی مشتری باشد، ضریب نفوذ آن در بازار هدف بیشتر است.
"طراحی و بسته بندی را سفارشی و منطبق بر سلیقه ی مشتری انجام دهید".
3. شهر ما خانه ی ما: می دانیم که رفته رفته، بر دغدغه های محیط زیستی مردم افزوده می شود و جامعه ها بیش از پیش به آرمان ها و سرمایه های محیطی خود بها می دهند و پس لرزه های این نگرانی را می توان در توجه مردم به مصرف کالا های مختلف و بسته بندی کالا یافت. ترکیب هایی چون تجدید پذیر، تجدید ناپذیر و باز یافتی و غیر بازیافتی، بیش از هر مقطع زمانی دیگری به گوش می رسند و همین نشان می دهد که چه مسئولیت سنگینی بر دوش طراح بسته بندی کالا قرار دارد. به همین جهت پیشنهاد می شود تا حد امکان، بسته بندی قابل باز یافت باشد و یا دست کم، آسیب چندانی به محیط زیست وارد نسازد.
در پایان با بیان چند نکته ی مهم در بسته بندی هرچه بهتر برنج، بحث را به پایان می بریم.
بسته بندی باید
مانا باشد: بسته بندی برنج باید ماندگار، ایمن و قابل اطمینان باشد. این بسته بندی باید بتواند از برنج در مقابل رطوبت هوا نگه داری کند.
تمیز و سالم باشد: گرچه این مورد در همه ی زمینه ها کاربرد دارد، اما اهمیت آن در صنعت های غذایی بیشتر است. این نکته ی مهم را فراموش نکنید که برنج ماده ای غذایی است و با سلامتی مصرف کننده در ارتباط است. پس تا جایی که امکان دارد، بسته بندی تمیز و سالم باشد. حتی یک لکه ی کوچک هم ممکن است مشتری را نسبت به کالا بی میل کند.
جمع و جور باشد: باید بتوان آن را راحت از قفسه ی فروشگاه برداشت و به خانه برد.
قابل تشخیص باشد: هر چقدر هم که مورد های پیشین را رعایت کرده باشید، بسته بندی (و به ویژه اطلاعات درج شده بر آن از جمله نام برند و اطلاعات مربوط به کیفیت کالا) باید برای مشتری قابل تشخیص باشد. انتظار نداشته باشید مشتری وقت و حوصله ی کافی برای تشخیص کالای شما از میان صد ها کالا را داشته باشد.
چشم گیر باشد: چشم گیر و جذاب بودن طراحی و بسته بندی، شرط لازم است ولی کافی نیست.
برای دانلود فایل متن مقاله ی «چرا بسته بندی به اندازه ی خود کالا اهمیت دارد؟»، بر لینک زیر کلیک کنید.
دانلود فایل متن مقاله ی «چرا بسته بندی به اندازه ی خود کالا اهمیت دارد؟»
در این مقاله نگارنده به تحلیل و بررسی جایگاه بسته بندی در صنعت تولید و صادرات برنج می پردازد و در تلاش است تا جنبه های گوناگون استفاده از بسته بندی (با تمرکز بر بسته بندی پارچه ای) در صنعت تولید و صادرات برنج را، تحلیل و بررسی نماید.
هم چون هر موضوع دیگری، این پول، هزینه و قیمت است که همیشه حرف نخست را می زند. گرچه روش های مختلفی برای بسته بندی برنج وجود دارند، ولی نسبت به همه ی آن ها، بسته بندی پارچه ای مقرون به صرفه تر است و به سادگی می توان بر روی آن اطلاعات و محتوای مورد نظر را چاپ کرد.
ماندگاری
اسیدهای چرب و رطوبت دو عامل اصلی هستند که می توانند برنج را ضایع کنند. به دلیل این که برنج سفید اسید چرب پایینی دارد، اگر دور از رطوبت و در جای خنک نگه داری شود، در بلند مدت ماندگار خواهد ماند. بسته بندی برنج، به ویژه کیسه های پارچه ای و چند لایه ی برنج، با مانع شدن در نفوذ رطوبت به برنج، مانع از ضایع شدن آن می شوند.
احتیاط کنید: آن چه پیش از این یاد شد، تنها درباره ی "برنج سفید" درست است. "برنج قهوه ای" به سبب میزان بالای اسید چرب، ماندگاری بالایی ندارد و نمی تواند بیش از 18 ماه در قفسه بماند.
سادگی
بسته بندی برنج (به ویژه بسته بندی پارچه ای)، به فروشنده این امکان را می دهد تا به راحتی کیسه ی برنج را جا به جا و در قفسه ها جا دهد. هم چنین، مشتری می تواند به راحتی کیسه را برداشته و میزان مشخص و البته قابل توجهی برنج را، به سادگی با خود حمل کند و در خانه قرار دهد. افزون بر این، سادگی در بسته بندی برنج، بر فرآیند صادرات نیز اثرگذار خواهد بود و دلیلی می شود تا کارگزار های مربوطه بتوانند به سادگی حمل و نقل برنج را انجام دهند. گذشته از این، با افزایش و رشد برند های مختلف و متنوع در زمینه ی تولید و توزیع برنج، بسته بندی و طراحی کالا، به یک رکن اساسی و اثرگذار بر تصمیم گیری خریدار تبدیل شده است. به این معنا که خریدار یا وارد کننده، به دلیل نداشتن وقت، توجه و تمرکز کافی، در بیشتر مورد ها، کالا را از روی بسته بندی و طراحی آن قضاوت و گزینش می کند.
"از میان 100 درصد کالاهایی که سالانه روانه ی بازار می شوند، 95 درصد آن ها با شکست و بی میلی عموم مصرف کننده ها رو به رو می شوند. پژوهش گرها دلیل این مهم را در بسته بندی و مارکتینگ جست و جو و عنوان کرده اند که عموم مصرف کنند ها، به این دلیل که روزانه با کالا و تصمیم های خرید مختلفی مواجه هستند، دیگر کمتر فرصت و تمرکز برای بررسی کالا می یابند و همین سبب می شوند تا بسته بندی و طراحی کالا، نقش عمده و مهمی در تصمیم گیری آن ها برای خرید داشته باشد."
در این یادداشت به تحلیل و بررسی عامل های موثر بر طراحی و بسته بندی کالا به ویژه برنج پرداختیم. دانستیم که جذاب و گیرا بودن بسته بندی کافی نیست و باید نکته های مهمی از جمله راحتی حمل و نقل، سادگی استفاده از کالا در فروشگاه، تمیز بودن و در نهایت قابل تشخیص بودن کالا، نیز مورد توجه قرار بگیرند تا برند و کالا بتواند جایی در بازار پیدا کند. نگارنده پیشنهاد می کند که اگر دل در گروی ایجاد و تحکیم برند خود دارید، هزینه و وقت کافی برای مارکتینگ کالا، به ویژه طراحی و بسته بندی آن در نظر بگیرید و گرنه رقیب های شما این کار را انجام خواهند داد.
برای دانلود فایل مقاله ی "خودت بسته بندی رو یاد بگیر و گرنه رقیبت یادت میده"، بر لینک زیر کلیک کنید.
دانلود فایل مقاله ی "خودت بسته بندی رو یاد بگیر و گرنه رقیبت یادت میده"
در مقاله ی پیشین به تحلیل زنجیره ی تامین برنج پرداختیم و دانستیم که سه عامل کشاورز، واسطه و مصرف کننده ی نهایی، تشکیل دهنده ی این زنجیره هستند و پیوندی سیستمی و متقابل با یکدیگر دارند. پس از این سیاست گذاری را به عنوان عاملی مداخله گر مطرح کردیم و دانستیم که موج سیاست گذاری ها تا چه میزان می تواند بر سازه های یاد شده را تکان دهد و از خود متاثر سازد. در نهایت عنوان کردیم که هر تهدیدی، به دنبال خود فرصت های بی شمار خواهد داشت که اگر از آن ها آگاه شویم، می توانیم تهدید ها را تخفیف دهیم و البته سود آوری کلانی ایجاد کنیم.
در این یادداشت، به تحلیل یکی از فرصت های نهفته در تجارت برنج (آسیاب برنج) می پردازیم.
در این بخش با بیان کردن نمونه ای از کشاورز محلی و واسطه ی بخش خصوصی، به تحلیل پیوند این دو و فرصت های نهفته در این صنعت می پردازیم.
در فیلیپین، قانون های مرسوم کشاورزی بر زمین های کشت برنج حاکم است که بر خلاف قانون فئودالی و زمین داری عمل می کند. در کل به ازای هر کشاورز، 3 هکتار زمین کشت برنج در فیلیپین وجود دارد که بخش عمده ای از برنج جنوب شرقی آسیا را تولید می کند. میزان تولید برنج بسته به زمین، کشاورز، شرایط و دیگر عامل ها متفاوت است، اما در کل می توان این گونه گفت که به ازای هر هکتار زمین، 4 تن برنج تولید می شود. بر این اساس، کشاورز محلی می تواند با یک بار کاشت برنج در یک هکتار زمین (4 تن)، درآمد ناخالصی معادل 2520 هزار دلار، ایجاد کند که اگر میزان هزینه ی کاشت و برداشت برنج در سه هکتار را (1077 دلار) از آن کسر کنیم، در نهایت 1443 دلار برای کشاورز باقی می ماند که برای مدت 4 ماه، قابل توجه است.
پس از این، دلال وارد کار می شود و با خرید برنج از کشاورز، آن را به دیگر واحد ها منتقل می کند تا برنج فرآوری و آماده ی مصرف شود. فرآوری برنج بسته به عملیات و نوع برنج، به طور میانگین برای هر تن برنج 252 دلار ارزش افزایی و درآمد ناخالص دارد. اگر هزینه ی بازاریابی و فرآوری برنج را از این میزان کسر کنیم، در نهایت به میزان 4.5 دلار برای هر تن و یک ساعت آسیاب کردن برنج می رسیم. هر واحد فرآوری و آسیاب برنج، 8 ساعت در روز کار می کند، که با احتساب 200 روز از سال، به عدد 1600 تن می رسیم. با در نظر گرفتن 4.5 دلار به ازای آسیاب کردن هر تن برنج، عدد 7600 دلار به دست می آید که میزان درآمد سالانه ی یک واحد آسیاب برنج را نشان می دهد. گرچه در محاسبه مدت زمان کاری هر آسیاب را 8 ساعت در نظر گرفتیم، ولی آسیاب هایی هم هستند که 12 ساعت در روز مشغول به کار هستند و البته درآمد بیشتری به دست می آورند.
در پایان لازم است از برخی از عامل های محدود کننده نیز یاد کنیم. می دانیم که زمین کشاورز محدود است و همین سبب می شود تا کشاورز نتواند از میزان مشخصی تولید برنج تجاوز کند که این خود درآمد او را محدود می کند. از سویی دیگر، محدودیت سرمایه و ظرفیت واحد فرآوری برای خرید و آسیاب برنج، خود سبب محدود ساختن درآمد این واحد می شود.
موردی که در این مقاله به آن پرداختیم، تنها "یکی" از بی شمار فرصت های سودآوری در صنعت برنج بود. مارکتینگ، طراحی، بسته بندی و حمل و نقل، از دیگر فرصت های موجود در این صنعت هستند که هر یک می توانند به میزان قابل توجهی گردش مالی و سودآوری داشته باشند. به دلیل ضرورت و اهمیت بازاریابی در هر کسب و کاری، به ویژه برنج، نگارنده بر آن شد تا یکی از مقاله های آتی را به این محور مهم اختصاص دهد.
برای دانلود فایل مقاله ی "کسب و کار برنج (2): فرصت تهدیدها"، بر لینک زیر کلیک کنید.
برنج یکی از پرمصرف ترین غذاهای جهان است که در همه جا طرفدار دارد. با این حال عموم مردم، شناخت و درک درستی از چگونگی پیدایش برنج و گسترش آن در سراسر جهان، ندارند. به همین جهت تصمیم گرفتیم تا در این مقاله به تحلیل پیدایش و گسترش برنج و غذاهای برنجی در جهان بپردازیم.
آسیا
خاورمیانه
آمریکای لاتین و کارائیب
اگر تولید و مصرف برنج را از ابتدا و آغاز مورد بررسی قرار دهیم، در می یابیم که قاره ی آسیا، به ویژه کشورهای شرقی و جنوب شرقی، نقش تعیین کننده ای در تامین برنج، بسته بندی و تولید کیسه برنج و البته گسترش مصرف برنج در جهان داشته اند. نگارنده بدون این که نقش دیگر کشورها و قاره ها را در تامین برنج نادیده بگیرد، باور دارد که قاره ی آسیا را می توان مزرعه و قطب صادرات برنج جهان نام داد. چین، هند، اندونزی، پاکستان، بنگلادش، ویتنام، تایلند، میانمار، فیلیپین و ژاپن، از جمله تولید کننده های عمده ی برنج در آسیا و البته جهان هستند که بیش از 92 درصد برنج جهان را تامین می کنند. با این حال، آن چه مهم جلوه می کند، این است که کشور ما ایران، هنوز سهم قابل توجهی از این بازار را به دست نیاورده است. امید می رود که با پیگیری و برنامه ریزی بلند مدت، کشور ما هم بتواند در آینده ای نه چندان دور، در زمینه ی تولید برنج در جهان، حرفی برای گفتن داشته باشد.
برای دانلود مقاله ی "تاریخچه ی کشت برنج: از آسیا تا آمریکا"، بر لینک زیر کلیک کنید.
بازار سفید
با وجود گذشت سال های سال از کشت برنج توسط بشر، هنوز دیدگاه جامع و مناسبی درباره ی تجارت و کسب و کار برنج شکل نگرفته است و همین سبب دفع فرصت ها و جذب چالش های گسترده شده است. در این مقاله به کسب و کار برنج، زنجیره ی تامین آن و عامل های موثر در تولید، پخش و مصرف آن می پردازیم.
کسب و کار برنج از لنز سیستماتیک
اگر با نگاهی سیستمی به کسب و کار برنج بنگریم و آن را سیستمی از عنصرها و پیوندهای متقابل در نظر داشته باشیم، در می یابیم که هم چون هر سیستمی، کسب و کار برنج هم از سه عنصر اصلی ورود، پردازش و خروجی تشکیل شده است که در ادامه هر یک را بررسی می کنیم.
ورودی: کشاورز، عنصر مهم و موثر ورودی است. در این مرحله، دانه کاشته می شود و پس از مراقبت های طولانی و شبانه روزی، در زمان مشخصی، محصول آماده ی کشت می شود.
پردازش: پردازش گرهای کسب و کار برنج، همان عنصرها و فرد هایی هستند که برنج تولید شده را به دست مصرف کننده ی نهایی می رسانند. در اصل، این پردازش گرها هستند که نقش میانجی و واسط بین کشاورز و مصرف کننده را ایفا می کنند.
خروجی: خروجی این پروسه، همان گردش مالی و ارزش افزایی است که در صنعت برنج ایجاد می شود. خریدار با پرداخت پولی، میزان مشخصی برنج خریداری و در نتیجه چرخه ی کسب و کار را کامل می کند.
پس از شناخت سه بخش اصلی کسب و کار برنج، بهتر است تا به تحلیل هر یک بپردازیم.
مشکلی که در این بین مطرح است، این است که هر بخشی، تنها حیطه و هدف خود را مورد نظر دارد و نسبت به دیگر بخش ها، ناآگاه و نابینا است و همین سبب بروز مشکل در چرخه ی تولید و کسب و کار برنج می شود.
برای نمونه، کشاورز تمایل دارد تا در ازای کاری که انجام می دهد، دریافتی بیشتری داشته باشد. از سویی دیگر، واسطه گرها تمایل دارند تا برنج را با نرخ کم تری از کشاورز خریداری و با بهای بیشتری به بازار عرضه کنند. مصرف کننده حرف آخر را می زند و کالایی بهتر، با کیفیت تر و زیبا تر را پسند می کند. اگر سیاست گذاری های دولتی و کارگزار های اقتصادی را هم به این لیست اضافه کنیم، آن گاه در می یابیم که "ساختار جامعه" و "شهر نشینی" تا چه میزان زندگی را پیچیده کرده است.
مشتری همواره برنجی ارزان تر می خواهد و تامین کننده هم سود بیشتر طلب می کند. از سویی، دولت نیز در تلاش تا از راه واردات برنج، پیچیدگی های کاری تامین برنج را کاهش دهد و زمین های کشت و نیروی کار را برای هدف هایی بهتر و سودآور به کار گیرد. همین اقدام دولت، سبب می شود تا سرمایه گذار و کارآفرین، تمایل کم تری به حضور در عرصه ی تولید برنج داشته باشند و بخش های مربوطه، نتوانند از نظر اقتصادی رشد کنند و سود آور باشند. برای نمونه می توانیم به کشور فیلیپین اشاره کنیم که خارج شدن بخش صنعتی و تاجر های بزرگ از فرآیند تولید برنج، سبب شد تا بخش عمومی خود عهده دار این فرآیند و بخش مهمی از زنجیره ی تامین آن شوند. روشن است که خروج سرمایه گذار بخش خصوصی از یک صنعت، تا چه میزان می تواند پیامدهای منفی برای اشتغال زایی، کار آفرینی و رشد اقتصادی کشور داشته باشد.
با این حال، همه ی ماجرا این نیست و نقطه های روشنی هم می توان در این داستان یافت. نگارنده باور دارد که هر بازاری و هر صنعتی، در کنار تهدیدها، فرصت هایی هم برای کارگزار های آن صنعت و بازار ایجاد می کند که تا میزان قابل توجهی می توانند اثر منفی تهدید ها را پوشش دهند که در مقاله ی آتی به آن خواهیم پرداخت.
پس با ما همراه باشید.
برای دریافت فایل مقاله ی "کسب و کار برنج (1): زنجیره تامین" بر لینک زیر کلیک کنید.